Waarom we de strijd tegen terreur verliezen

Eerst enkele feiten: De afgelopen twee jaar stierven er in de EU 280 mensen bij in totaal 8 terroristische aanvallen. Gemiddeld sterven er in België alleen al meer dan 700 mensen per jaar in verkeersongevallen. Topdoodsoorzaak in de EU zijn hart- en vaatziekten, met in 2013 zo’n 2,5 miljoen slachtoffers, gevolgd door kanker met zo’n 1,3 miljoen doden. Ruwweg geschat is het verkeer zo’n 200 keer dodelijker dan terrorisme, en een ongezonde levensstijl is met grote voorsprong de allergrootste ‘terrorist’, met vele duizenden doden meer op haar geweten.

De belangrijkste doodsoorzaken in de EU (aantal doden jaarlijks per 100 000 inw.). Terrorisme is nergens te bespeuren. 

Toch is het terrorisme dat vandaag het debat in media en politiek lijkt te beheersen. Waarom? Ten eerste is het natuurlijk makkelijker om je te keren tegen een externe vijand dan je eigen verantwoordelijkheid te moeten erkennen in een ‘slachtpartij’ waar je zelf dagelijks aan deelneemt. Neen, het is veel veiliger verkeersongevallen en hartziekten te beschouwen als ‘triest’ en al je onvrede te richten op een paar gekke moslims. (Voor de eenvoud van dit stuk zullen we het maar niet hebben over hoe het Westen mee verantwoordelijk is voor het scheppen van de historisch-culturele condities die tot terrorisme leiden, dat is voer voor een ander stuk.)

Het punt dat ik echter vooral wil maken is dat het grootste gevaar van terrorisme niet schuilt in de doden die het veroorzaakt, maar vooral in – de naam zegt het zelf – de terreur. Terrorisme heeft als doel om ons bang te maken, en daar is het – helaas – in geslaagd. Terreur leidt tot haat, angst en verdeeldheid, en als deze emoties de bovenhand krijgen in de samenleving, en media en politici er vrolijk op inspelen, dan zijn de gevolgen niet te overzien. Zoals Yoda zegt: ‘Angst is het pad naar het Duister. Angst leidt tot woede. Woede leidt tot haat. Haat leidt tot lijden.’

Trumps 'moslimban': krachtdadig of kortzichtig?

Verhitte gemoederen zorgen ervoor dat we kortzichtige beslissingen nemen, beslissingen die op het eerste zicht krachtdadig lijken, zoals grenscontroles, soldaten, mensen uit bepaalde landen bannen, of mensen het land uitzetten, maar bij nader inzien absoluut geen sluitende oplossingen zijn – alsof zoiets al zou bestaan (het is sterk de vraag of een van de voorbije terreuraanslagen voorkomen geweest was met de genoemde maatregelen). Verhitte gemoederen zorgen ervoor dat we niet op zoek gaan naar de dieper liggende oorzaken van onze problemen, en dat we vergeten de vraag te stellen: ‘Hoe komt het dat bepaalde leden van onze samenleving er zoveel afkeer tegenover ontwikkelen dat ze, in godsnaam, willekeurig burgers vermoorden?’

Maar verhitte gemoederen leiden vooral tot meer verhitte gemoederen, en vormen zo een ideale voedingsbodem voor meer terrorisme. En laat dat nu net zijn wat de terroristen willen. Haat, woede en verdeeldheid – indien de vrije loop gelaten – leiden alleen maar tot meer haat, woede en verdeeldheid. We hebben geen confrontatie zoekende media en politici nodig, maar vooral meer bezonnenheid en standvastigheid, en een beetje gezond verstand. We mogen ons niet uit het lood laten slaan door de terroristen en hen ons (links of rechts, seculier of gelovig, christen of moslim) tegen elkaar laten opzetten, daar hebben enkel zij baat bij. De grootste terreur is niet de terreur op onze luchthavens, kerstmarkten of treinstations, maar wel de terreur in onze harten. Zoals we nu bezig zijn, zijn we echter de strijd tegen deze terreur aan het verliezen.